Çocuklarda Alışkanlık Oluşturma ve Harçlık İlişkisi

Alışkanlığın rutin haline gelmesi için ille de ödül vermenize gerek yok; bunun yerine emeğini, çabasını takdir eden spesifik övgü, tebessüm / gurur duyduğunuzu belirten yüz ifadesi yeterli olacaktır. Bir davranış kazandırmak için ya da alışkanlık oluşturmak için model olunmasına da oldukça ihtiyaç var. Çocuğunuzun düzenli kitap okuma alışkanlığı edinmesini istiyorsanız ancak siz telefon / tv de çok zaman geçirip hiç kitap okumuyorsanız bu beklentiniz gerçekçi olmayacaktır. Böyle bir senaryoda çocuğunuz size: “Bilgisayar başında çok zaman geçiriyorsun diyorsun ama sen de telefondan ayrılmıyorsun, ben de seni kitap okurken görmedim” diyebiliyor. Alışkanlık kazandırmak için en önemli yol, bu alışkanlıkların anne-baba tarafından yapılması ve devamlı olmasıdır.

Sorumluluk bilinci yüksek, ihtiyaçlarının bilincinde bireyler yetiştirmek için çocuklarımıza küçük yaşlardan itibaren, yaşlarına uygun sorumluluklar vermeliyiz. Verilen sorumlulukları yerine getirmekte zorlanabilirler. Ancak buralarda ne kadar destekleyici ve kapsayıcı olduğunuz çocuğun devam edebilmesini sağlayacaktır. Örneğin yatağını toplamasını istediğinizde; ilk seferde düzgün yapmadığında ona dönüp “yatak böyle mi toplanır” deyip arkasından toplarsanız ertesi gün yeniden yatağını toplama istediği ve motivasyonu kalmayacaktır. Bir sorumluluğun davranışa dönüşmesi ve alışkanlık haline gelebilmesi için çok tekrara, destekleyici ve motive edici sözlere ihtiyaç var.

Ebeveynlerin genelde çocuklarına kazandırmak istedikleri temel alışkanlıklar; uyku, düzen, öz bakım becerileri ve beslenmedir. Ancak bunun yanında erken dönemde çocuğun para yönetimini öğrenebilmesi için de çocuklar düzene ve rutine ihtiyaç duyarlar. Çocuklara harçlık verilmesi ve bunun düzenli olarak yapılması çocuğun erken dönemde finansal sorumluluk almasına yardımcı olacaktır. Harçlıkla beraber gelen para yönetimi becerisi uzun vadeli tasarruf, sosyal sorumluluk gibi kavramların da hayatına yerleşmesine katkı sağlayacaktır.

Anne babalar çocuklarına düzenli harçlık vererek onların bütçe yapmasına olanak tanımış olurlar. Düzenli harçlık ile istek ve ihtiyaçları arasındaki farkı öğrenebilen çocuk bir yandan da sağlıklı harcama alışkanlığı kazanır ve tasarruf yapabilmeyi de öğrenebilir. Gereksiz harcamalardan kaçınıp parasını doğru şekilde yönetmeyi, harcamalarını planlamayı öğrenebilir. Ayrıca çocuklarda yatırım yapmaya dair fikirlerin tohumları erken dönemde atılmaktadır. Bu noktada 6 yaş itibariyle harçlık alan çocuklarda para yönetimi alışkanlığı kazanıldığında ergenlik döneminde bütçe yönetimi, sosyal-finansal girişimcilik konusunda beceri kazanma oranı daha da yükselmektedir. Harçlık aslında çocuğun hayatında sahip olduğu ilk finansal kaynaktır. Çocuklar uzun vadeli bununla gelir ve gider hesabı yapabilmeyi, birikim hedefi koyma alışkanlığı da kazanabilmektedir.

Uzman Psikolog
Çağla Tuğba Selveroğlu